Μεγάλη και ενδιαφέρουσα συζήτηση σχετικά με τη νέα διοικητική μεταρρύθμιση (με την επωνυμία «Πρόγραμμα Καλλικράτης») έχει αρχίσει να καταγράφεται και να αποτυπώνεται στα μέσα μαζικής ενημέρωσης αλλά και στις συναντήσεις των αυτοδιοικητικών παραγόντων σε τοπικό αλλά και σε πανελλήνιο επίπεδο. Το έναυσμα συζήτησης γι’ αυτήν τη σημαντική μεταρρύθμιση που έχει ανάγκη η χώρα μας, δόθηκε από την Κυβέρνηση με την κατάθεση πρότασης διαβούλευσης από τον Ιανουάριο του 2010. Ως γνωστόν, η πρώτη διοικητική μεταρρύθμιση, με την επωνυμία «Καποδίστριας», εφαρμόσθηκε το 1998 και είχε ως αποτέλεσμα τον σημερινό χάρτη κατανομής των Δήμων και Κοινοτήτων στη χώρα μας. Επομένως μπορούμε να πούμε ότι έχουμε αρκετή εμπειρία από την πορεία της προηγούμενης μεταρρύθμισης, την οποία μπορούμε με θετικό τρόπο να χρησιμοποιήσουμε για να αποφύγουμε τα λάθη, τις παραλείψεις και τις βεβιασμένες κινήσεις που έγιναν τότε, ενώ συγχρόνως θα πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν τις σύγχρονες ανάγκες και δυνατότητες της χώρας μας αλλά και τις ανάγκες της εποχής μας.
Διαβάζοντας με προσοχή τις προτάσεις του Υπουργείου Εσωτερικών, διαπιστώνουμε ότι ουσιαστικά στο πρόγραμμα «Καλλικράτης» αποτυπώνεται το περίγραμμα των μεταρρυθμίσεων που πρέπει να πραγματοποιηθούν, χωρίς να συγκεκριμενοποιείται το θέμα της χωροθέτησης των διοικητικών ορίων των νέων Δήμων (συγκεκριμένο όριο αριθμού κατοίκων, έκτασης κ.λπ. χαρακτηριστικά), πλην γενικών κριτηρίων που αναφέρονται στην ταυτότητα που πρέπει να έχουν οι νέοι δήμοι που θα προκύψουν. Αυτό πιθανώς σημαίνει ότι όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά και σε διαδικασία διαβούλευσης, γεγονός που όμως είναι αναντίστοιχο με την ανακοίνωση του αριθμού των δήμων από το Υπουργείο Εσωτερικών και είναι ο … μαγικός αριθμός των 370 νέων δήμων που θα προκύψουν (σημερινός αριθμός 1034).
Το μέγα ερώτημα που τίθεται είναι ποια φιλοσοφία θα πρέπει να έχει η νέα διοικητική μεταρρύθμιση. Οι δήμοι που θα προκύψουν θα έχουν ως επίκεντρο τους αριθμούς (οικονομικά και πληθυσμιακά δεδομένα) ή θα πρέπει σε αυτήν την μεταρρύθμιση να επικρατήσει άλλη λογική; Φυσικά κριτήριο γι’ αυτήν τη μεταρρύθμιση δεν θα πρέπει να είναι οι ευσεβείς - ή ασεβείς - πόθοι του κάθε δήμαρχου, δημαρχίσκου ή «βλαχοδήμαρχου», καθώς και των υποψηφίων να καταλάβουν αυτές τις θέσεις.
Κατά τη γνώμη μας, το κριτήριο που θα πρέπει να επικρατήσει σε αυτήν τη μεταρρύθμιση θα πρέπει να είναι ανθρωποκεντρικό και όχι «αριθμοκεντρικό». Η λογική λοιπόν που πρέπει να διέπει αυτήν την προσπάθεια είναι πώς θα επιτευχθεί η βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών και κυρίως η διασφάλιση της ισονομίας τους, ιδίως αυτών που θα διαμένουν στα δημοτικά διαμερίσματα. Το κύριο ζητούμενο είναι να υπάρξει πραγματική αποκέντρωση σε τοπικό και σε εθνικό επίπεδο, με διασφάλιση των αρχών του πλουραλισμού και της πολυσυλλεκτικότητας των σύγχρονων κοινωνιών και ταυτόχρονη αποφυγή της υπερσυγκέντρωσης και του υδροκεφαλισμού, στοιχείων που μπορούν να ακυρώσουν όλο το εγχείρημα. Στην αντίθετη περίπτωση, ελλοχεύει ο σοβαρός κίνδυνος να δημιουργηθούν δήμοι τερατώδεις τόσο σε έκταση όσο και σε πληθυσμό, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να διοικηθούν σωστά, με άμεση επίπτωση να αυξηθούν τα προβλήματα κακοδιοίκησης και διαφθοράς, τα οποία επιθυμεί, όπως ισχυρίζεται, να εξαλείψει η νέα διοικητική μεταρρύθμιση.
Το τελευταίο διάστημα επικρατεί η άποψη ότι όσο πιο μεγάλοι είναι οι δήμοι που θα προκύψουν τόσο καλύτερο θα είναι το αποτέλεσμα για τους δημότες, και ότι εμείς ως χώρα έχουμε υπερβολικό αριθμό δήμων, με αποτέλεσμα να σπαταλούνται πολλά χρήματα. Σύμφωνα με αυτήν την άποψη, θα ήταν καλύτερο ένας νομός να αποτελούσε έναν και μοναδικό δήμο, με τους υπόλοιπους πρώην δήμους να είναι δημοτικά διαμερίσματα! Έτσι λοιπόν θα μπορούσε κάλλιστα ο νομός Μαγνησίας να γίνει Δήμος Μαγνησίας!!! Ας μιλήσουμε όμως σοβαρά, γιατί δεν είναι τα πράγματα τόσο απλά και οφείλουμε να μελετήσουμε και τα δεδομένα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην οποία ανήκουμε, για να διδαχθούμε και από τη δική της πρακτική και εμπειρία.
Πρωταρχικά, πρέπει να αναφέρουμε ότι το κόστος λειτουργίας των Δήμων επιβαρύνει τον Κρατικό Προϋπολογισμό της χώρας μας μόνο κατά 0,7 % του Α.Ε.Π., ποσό που θεωρείται πολύ μικρό σε σχέση με άλλες απαραίτητες ή όχι κρατικές δαπάνες. Αλλά τι συμβαίνει με την τοπική αυτοδιοίκηση στην υπόλοιπη Ευρώπη ;
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, στην Ευρώπη των 15 χωρών του 2007, στη Γαλλία υπάρχουν 36.684 δήμοι με μέσο όρο 1.720 κατοίκους ανά δήμο. Στην Ισπανία υπάρχουν 8.110 δήμοι με μέσο όρο 5.430 κατοίκους ανά δήμο. Στη Γερμανία υπάρχουν 12.341 δήμοι με μέσο όρο 6.690 κατοίκους ανά δήμο και στην Ιταλία υπάρχουν 8.101 δήμοι με μέσο όρο 7.270 κατοίκους ανά δήμο. Στην Ευρώπη των 15 χωρών υπάρχουν συνολικά 73.010 δήμοι με μέσο όρο 5.200 κατοίκους ανά δήμο. Η Ελλάδα σήμερα έχει 1.034 δήμους με μέσο όρο 10.200 κατοίκους ανά δήμο. Ήδη καταδεικνύεται ότι είμαστε σε πληθυσμιακή «υπερσυμπύκνωση». Με την πρόταση των 370 δήμων η αναλογία θα είναι 28.500 ανά δήμο! Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι πληθυσμό κάτω των 5.000 κατοίκων στη Γαλλία έχουν το 95% των δήμων, στη Γερμανία το 75%.στην Ισπανία το 85%, στην Ιταλία το 71% και στη Φινλανδία το 50%. Αυτά τα στοιχεία αποδεικνύουν με ξεκάθαρο τρόπο ότι η μείωση των δήμων, στον βαθμό που επιχειρείται στη χώρα μας, είναι τουλάχιστον αναντίστοιχη με τις ευρωπαϊκές κατευθύνσεις και τάσεις.
Τέλος πρέπει να σημειωθεί ότι τα μεγαλύτερα χρέη και τη μεγαλύτερη κακοδιαχείριση, από τα επίσημα στοιχεία που διαθέτουμε, την έχουν οι υπερτροφικοί δήμοι, πιθανώς διότι αφενός διαχειρίζονται μεγάλα οικονομικά ποσά και αφετέρου ο έλεγχος δεν είναι τόσο άμεσος και αποτελεσματικός.
Εν κατακλείδι, η νέα Διοικητική Μεταρρύθμιση («Καλλικράτης») πρέπει να προχωρήσει, αφού λάβει όμως σοβαρά υπ’ όψιν της τις ουσιαστικές ανάγκες της χώρας, με πραγματική διάθεση αποκέντρωσης, διδασκόμενη από τα λάθη της προηγούμενης Διοικητικής Μεταρρύθμισης («Καποδίστριας»). Επίκεντρο αυτής της προσπάθειας θα πρέπει να είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών και όχι η «βελτίωση» των αριθμών σύμφωνα με τις επιθυμίες ορισμένων, που αποβλέπουν στην εξυπηρέτηση των ευκαιριακών και ιδιοτελών σκοπών τους, παραμερίζοντας το κοινό καλό.
Ευθύμιος Γ. Τσάμης
Δημοτικός Σύμβουλος Νέας Αγχιάλου
